Adoptee introduces a book of a Mother

BART BONGERS SPEAKS

With courtesy of Renee de Bode

Geachte dames en heren,

Ik heb vandaag de eer om u wat meer te vertellen over afstandsmoeders, of geboortemoeders zoals Renée dat graag zegt. Ik ga u niet doodgooien met getallen en feiten, maar ik neem u mee op een reis in de geschiedenis. Voordat we die reis gaan maken, lijkt het mij belangrijk eerst eens stil te staan bij wat afstandsmoeders zijn.

Zoals u allen weet is ‘de afstandsmoeder’ die vrouw die zonder nadenken onveilige seks heeft gehad met een man. Als zij ontdekt dat ze zwanger is, is het veelal te laat voor het uitvoeren van een abortus, dus is de enige mogelijkheid voor haar om nog van het kind af te komen, is het laten adopteren van haar kind. Dit doet zij, omdat zij een onverantwoordelijk karakter heeft, zonder enige emotie; verdriet komt vaak niet voor, laat staan dat deze vrouwen spijt ervaren. Zij doet afstand omdat zij geen gevoel heeft bij haar kind; hoewel het kind in haar groeit, ervaart zij, zowel tijdens als direct na de zwangerschap, geen enkele band met dit kind.

Ik hoop dat u met mij eens bent dat de wijze waarop ik u verteld heb over vrouwen die hun kind afstaan ter adoptie complete onzin is. Ik hoop dat u nadrukkelijk de neiging had mij van het podium te schoppen. Want vrouwen die besluiten afstand te doen van hun kind deden en doen dat niet vanuit het gevoel niet om hun kind te geven, maar veelal uit een gevoel van pure wanhoop en onmacht. Dat geldt niet alleen voor vrouwen die tegenwoordig afstand doen, maar voor alle vrouwen die ooit afstand hebben gedaan. Afstand doen van een kind is een potentieel zeer traumatiserende gebeurtenis, een gebeurtenis die misschien wel te vergelijken is met een vulkaanuitbarsting.

Ik wil u daarom even meenemen naar de uitbarsting van de Vesuvius in het jaar 79 na Christus en de stad die aan de voet van deze ‘berg’ lag en ligt, Pompeii. De stad Pompeii is één van de best bewaarde Romeinse steden in het moderne Italië doordat tijdens de uitbarsting van de nabijgelegen vulkaan de complete stad werd bedekt met een dikke laag as. Die as zorgde ervoor dat alles en iedereen werd overvallen tijdens de dagelijkse bezigheden. De as zorgde er uiteindelijk letterlijk voor dat het leven versteende. In de eeuwen die volgenden raakte de stad meer en meer bedekt en ging het leven in de wereld die er boven lag gewoon door. Heel lang wist niemand dat er ooit een druk leven had geheerst op die plek onder het aardoppervlak.

Hoewel er geen beschrijving te geven is van ‘de afstandsmoeder’, kan wel gezegd worden dat de ontdekking van een zwangerschap en de daaropvolgende beslissing om afstand van het kind te doen, kan worden omschreven met de metafoor van Pompeii. Van vulkanen is bekend dat er al te meten is wanneer er een volgende uitbarsting plaats zou kunnen vinden en hoewel een bevalling misschien niet hetzelfde is als een uitbarsting van een vulkaan (ik kan daar als man helaas bitterweinig over zeggen, hoewel ik me wel eens heb laten vertellen dat inknippen tijdens een bevalling hetzelfde zou voelen als een schaar in de plasbuis van een penis), wordt de gebeurtenis al wel negen maanden aangekondigd (hoewel dit afhankelijk is van het moment waarop de zwangerschap wordt ontdekt). Want bij ontdekking van de zwangerschap ontstaat er een situatie waarin levensbepalende beslissingen moeten worden genomen. Die beslissingen hangen af van de duur van de zwangerschap en opvattingen van de aanstaande moeder en belangrijke personen in haar omgeving. Hoe ver is de zwangerschap gevorderd? Is er nog de mogelijkheid om te besluiten over afbreken of uitdragen van de zwangerschap? Wat zijn haar opvattingen over het afbreken van een zwangerschap? Hoe reageert haar omgeving? Is de zwangerschap gevorderd tot in het derde trimester, dan is abortus niet meer mogelijk, wat ga je dan doen? Vele vragen waar een onbedoeld zwangere vrouw mee geconfronteerd wordt.

Terug naar de vulkaan bij Pompeii. Als de uitbarsting van een vulkaan zich eenmaal heeft aangekondigd is er veelal geen weg meer terug. En voorbij een bepaald punt is het slechts een kwestie van tijd voordat de explosie daadwerkelijk plaats gaat vinden. Ik kan me voorstellen dat dit ook bij de Vesuvius gebeurde. Dat de vulkaan begon te rommelen en dat er op een gegeven moment geen weg meer terug was. En als die verwoestende uitbarsting plaatsvindt (in het geval van een bevalling na negen maanden), dan wordt alles onherstelbaar veranderd.

Dat is gebeurd in Pompeii en dat is ook wat er kan gebeuren bij vrouwen die ontdekken dat ze onbedoeld zwanger zijn. Terwijl het leven in de wereld doorging, versteende het leven in de straten en huizen van Pompeii, iets wat veel afstandsmoeders ook herkennen. Na de ontdekking van de zwangerschap en het al dan niet gedwongen afstand doen van hun kind, versteent er vaak wat. Een stuk van het leven van de vrouw die haar kind afstaat ter adoptie bevriest in het moment, wordt afgedekt en kan vervolgens voor eeuwig verstopt zijn onder een dikke laag as. Net als in Pompeii, bestaan er in het leven van de afstandsmoeder nog volop bewijzen voor het gebeurde, van het leven van voor de bevalling en het afstand doen, maar die zijn allemaal verstopt. Soms voor eeuwig en soms niet.

In tegenstelling tot Pompeii, is er bij het doen van afstand een resultaat dat die verstening overleeft en dat is het ter adoptie afgestane kind. De moeder die de uitbarsting heeft meegemaakt, heeft overleefd, vindt zichzelf terug in een wereld die niet meer lijkt op de wereld waarin ze altijd heeft geleefd. In plaats van leven, moet ze overleven. Dagen kunnen eindeloze leegtes gaan lijken, niet te overzien in de uitdaging die ze ineens vormen. Dat wat eerst vanzelfsprekend was, is het niet meer. Afstandsmoeders kunnen het gevoel hebben te zijn vervreemd van hun eigen omgeving; een omgeving die verwacht dat je gewoon doorleeft, die soms niet eens weet van de geboorte van het kind (niet weten van de enorme ‘ramp’ die zich in het leven heeft voltrokken). En terwijl de afstandsmoeder moet leren lopen met de stolsels van de uitbarsting, verwacht de omgeving een zorgeloze levenshouding.

En terwijl de afstandsmoeder moet leren omgaan met de verstening in zichzelf, is er tegelijkertijd iets springlevends ontstaan, haar kind. Dat kind krijgt een leven met een stuk geschiedenis dat onbekend is, maar waar het veelal wel een nieuwsgierigheid naar ontwikkelt. En terwijl de afstandsmoeder die het leven gaf aan het kind moet leren leven met de verstening van een deel van haar leven, kan het zijn dat het afgestane kind op een dag als een archeoloog op zoek gaat naar de geschiedenis van zijn of haar leven.

Tijdens zo’n zoektocht kan de geadopteerde met hamers, beitels en soms ook met explosieven de aarde en stenen weghalen die de gebeurtenissen rond zijn of haar verwekking hebben bedekt. Dat kan dus subtiel en langzaam, maar ook grof en snel gaan. Pas dan wordt duidelijk hoe kwetsbaar hetgeen is dat onder al die stenen en aarde ligt. Die kwetsbaarheid kennen veel afstandsmoeders en het is voor hen altijd moeilijk om die na al die jaren zomaar bloot te geven. Na vaak in eenzaamheid te hebben moeten leren omgaan met de pijn en het verdriet, is het niet makkelijk om diezelfde pijn en verdriet met iemand anders te delen en te tonen. En dan is steun en acceptatie heel erg belangrijk voor de vrouw die ooit haar kind heeft afgestaan.

In Pompeii vonden we, toen we gingen kijken onder de lagen aarde en steen, een in actie versteend leven. Er was duidelijk te zien dat het gewone leven plotseling tot stilstand was gekomen; tegelijkertijd mooi en afschuwelijk. De restanten van de stad gaven ons inzicht in het leven van die tijd.

De zoekactie van een afgestaan kind kan leiden tot het opgraven van het verleden, maar ook handelingen van de geboortemoeder zelf. Het lijkt erop dat het heel lang niet echt geaccepteerd was als een geboortemoeder zelf onderzoek ging verrichten naar haar verleden; ook voor haar omgeving was het vaak makkelijker als dat geheim bleef. Het is een illusie om te denken dat hier in de recente jaren een verandering in heeft opgetreden. Hoewel het aantal afstanden in Nederland in vergelijking met de jaren zestig en zeventig enorm is gedaald, is er nog steeds weinig openheid om over afstand te spreken, terwijl er toch van heel veel kinderen afstand is gedaan (een voorzichtige schatting stelt dat het om zo’n 20.000 afstanden in Nederland gaat sinds 1956). Ook bij afstand ter adoptie zullen we, net als in Pompeii, mooie en leerzame dingen tegenkomen, maar tegelijkertijd ook afschuwelijke dingen. Het leven van afstandsmoeders ging en gaat veelal niet over rozen.

In Pompeii vonden we een stuk geschiedenis versteend aan waardoor we terug in de tijd konden. Bij afstandsmoeders is er vaak ook een stuk geschiedenis dat versteend meegenomen wordt in het huidige leven. Vandaag zijn we hier om te luisteren naar iemand die haar geschiedenis op papier heeft gesteld; enerzijds om haar verhaal te doen, anderzijds opdat anderen ervan leren. We hoeven van afstandsmoeders geen toeristische attractie als Pompeii te maken, maar misschien is het wel mogelijk om van hun geschiedenis te leren.

Hiermee wil ik mijn bijdrage aan deze middag afronden. Ik ben eigenlijk al veel te lang aan het woord, want het draait immers niet om mij vandaag. Ik wil u hartelijk danken voor uw aandacht, maar ik hoop dat u nog meer aandacht heeft voor de spreker na mij.

---

Bart Bongers is a so-called domestic or incountry adoptee. Not many times we see male adoptees acting in the field of adoption. They seem to be disappeared in the system. Many times not knowing how to respond to their status as an adoptee they avoid or diminish the affect and effect of adoption to their lives. Bart Bongers is in a certain way the exception and also does he belongs to this group of men who tried to avoid the topic as a personal one. Working for one of the biggest organisations in the adoptionchain where unmarried women can receive support if they want consider to relinquish their child, the FIOM , it must have been a difficult taks for Bart Bongers to be active in the organisation who was responsible for thousands of (unknown) adoptions including the one of himself. Bart Bongers will be leaving the Fiom organisation at the end of this year.

Never the less he preferred not to be detected as an adoptee in the organisation he was well involved with a lot of adoptee organisations in the Netherlands and had also a warm heart for first mothers. When one of them, Renee de Bode - published a book about her own experience as (first) mother Bart introduced her book very eloquently. One piece of this speech is translated here:

“…In Pompeii we found a piece of history which turned into stone so we are able to trace the history. For first mothers there is often also part of history which petrified taking into their present life. Today we are here to listen to someone whose history has been set on paper, once to tell her story to others, but also that others may learn from it. We should not make from first mothers a touristic attraction like Pompeii but maybe it’s possible to learn from their history…

And while the mother must learn to deal with in the petrified body in herself, there is also something very alive as a result of the same body; her child. That child gets a life with a piece of history that is unknown but is also very curious to discover. And while the mother has to find a way to give that petrified piece of her life, it is possible that the ‘relinquished’ child, will one day will start (re)searching like a archaeologist to find the history of his and her life.”